ورود رمزارزها به بازار بورس ایران: بررسی چالش‌ها و فرصت‌های ممکن
ورود رمزارزها به بازار بورس ایران، نقطه عطفی در مسیر تحول اقتصاد دیجیتال کشور است. بورس کالای ایران با راه‌اندازی صندوق‌های قابل معامله (ETF) مبتنی بر رمزارز و توکن‌سازی دارایی‌هایی مانند زعفران و طلا، به‌دنبال ساماندهی این بازار پررونق است. این اقدام فرصت‌هایی نظیر تقویت پول ملی، دور زدن تحریم‌ها، ایجاد اشتغال، شفافیت مالی و جذب سرمایه‌گذاران جدید را فراهم می‌کند. با این حال، چالش‌هایی مانند فقدان قوانین شفاف، محدودیت‌های زیرساختی، مصرف بالای انرژی، خطرات امنیتی و نوسانات قیمتی نیازمند برنامه‌ریزی دقیق هستند. با تدوین چارچوب‌های قانونی، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر و افزایش آگاهی عمومی، ایران می‌تواند از پتانسیل رمزارزها بهره‌مند شود و جایگاه خود را در اقتصاد دیجیتال جهانی تقویت کند.
بورس سرخ ایران آیا با ورود رمزارزها سبز می‌شود؟
یکشنبه – ۲۶ مرداد ۱۴۰۴ (۱۷ اوت ۲۰۲۵)
مقدمه
ظهور رمزارزها از زمان معرفی بیت‌کوین در سال ۲۰۰۹، تحولی عظیم در نظام مالی جهانی ایجاد کرده است. این فناوری نوین که بر پایه بلاکچین بنا شده، نه‌تنها روش‌های سنتی پرداخت و سرمایه‌گذاری را به چالش کشیده، بلکه در کشورهایی با شرایط اقتصادی خاص مانند ایران، به موضوعی پراهمیت تبدیل شده است. در سال‌های اخیر، بازار سرمایه ایران با گام‌هایی محتاطانه به سمت پذیرش رمزارزها و فناوری بلاکچین حرکت کرده است. ورود رسمی رمزارزها به بورس ایران، به‌ویژه از طریق طرح‌هایی مانند صندوق‌های قابل معامله (ETF) مبتنی بر رمزارز و توکن‌سازی دارایی‌ها، نویدبخش دوره‌ای جدید در اقتصاد دیجیتال کشور است. این مقاله به بررسی این تحول، فرصت‌ها و چالش‌های پیش‌رو می‌پردازد و با تحلیل دقیق، آینده این حوزه را در بازار سرمایه ایران ترسیم می‌کند.
خبر: ورود بورس کالا به بازار رمزارزها
اخیراً بورس کالای ایران اعلام کرده است که با دو رویکرد عملیاتی وارد حوزه رمزارزها خواهد شد: راه‌اندازی صندوق‌های قابل معامله مبتنی بر رمزارز (ETF) و توکن‌سازی محصولات مانند زعفران و طلا. این اقدام نقطه عطفی در مسیر رسمی‌سازی رمزارزها در ایران محسوب می‌شود. بر اساس اظهارات مقامات، این طرح‌ها با هدف ساماندهی بازار رمزارزها و بهره‌مندی از مزایای فناوری بلاکچین طراحی شده‌اند. در این راستا، هماهنگی‌هایی با نهادهایی مانند بانک مرکزی و وزارت اقتصاد در جریان است تا چارچوب‌های قانونی و نظارتی لازم ایجاد شود. همچنین، بازار نوآفرین فرابورس به‌عنوان بستری برای عرضه اولیه پروژه‌های مبتنی بر رمزارزها معرفی شده است.
این تحولات در حالی رخ می‌دهد که بازار رمزارزها در ایران با استقبال گسترده‌ای مواجه شده است. تخمین زده می‌شود که حدود ۱۲ تا ۱۵ میلیون نفر از جمعیت ایران به‌صورت مستقیم یا غیرمستقیم در این بازار فعالیت دارند. حجم معاملات روزانه رمزارزها در ایران بین ۱۶ تا ۲۰ میلیون دلار برآورد شده و گردش مالی سالانه این بازار به بیش از ۴۲۰ هزار میلیارد تومان رسیده است. این اعداد نشان‌دهنده پتانسیل عظیم این بازار و لزوم توجه نهادهای مالی به آن است.
تحلیل: فرصت‌ها و چالش‌های ورود رمزارزها به بورس ایران
فرصت‌ها
ورود رمزارزها به بازار بورس ایران فرصت‌های متعددی را برای اقتصاد کشور و سرمایه‌گذاران به همراه دارد. در ادامه به برخی از مهم‌ترین این فرصت‌ها اشاره می‌کنیم:
۱. تقویت جایگاه پول ملی
یکی از مهم‌ترین مزایای ورود رمزارزها به بورس، تبدیل آن‌ها از ابزار پرداخت به ابزار سرمایه‌گذاری است. صندوق‌های قابل معامله مبتنی بر رمزارز (ETF) به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند بدون نیاز به خرید مستقیم رمزارزها، در این بازار سرمایه‌گذاری کنند. این رویکرد می‌تواند نقش ریال را در اقتصاد تقویت کند، زیرا سرمایه‌گذاران به جای تبدیل دارایی‌های خود به ارزهای خارجی، از طریق بازار سرمایه داخلی در این حوزه فعالیت خواهند کرد. همچنین، طرح‌هایی مانند انتشار رمزارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) می‌تواند به حفظ حاکمیت پول ملی کمک کند.
۲. دور زدن محدودیت‌های بین‌المللی
ایران به دلیل تحریم‌های بین‌المللی با محدودیت‌های متعددی در تجارت و تراکنش‌های مالی مواجه است. رمزارزها، به دلیل ماهیت غیرمتمرکز خود، می‌توانند ابزاری برای تسهیل تجارت بین‌المللی باشند. با ورود بورس به این حوزه، امکان استفاده از رمزارزها برای صادرات غیرنفتی و نقل‌وانتقال مالی بدون وابستگی به سیستم‌های بانکی سنتی فراهم می‌شود. این موضوع می‌تواند به گشایش در روابط اقتصادی ایران با سایر کشورها کمک کند.
۳. ایجاد فرصت‌های شغلی جدید
توسعه فناوری بلاکچین و رمزارزها می‌تواند به ایجاد فرصت‌های شغلی در زمینه‌هایی مانند برنامه‌نویسی، تحلیل بازار، توسعه نرم‌افزارهای بلاکچین و مدیریت صرافی‌های دیجیتال منجر شود. با توجه به میانگین سنی پایین توسعه‌دهندگان این صنعت (حدود ۲۵ سال)، این حوزه می‌تواند به کاهش نرخ بیکاری در میان جوانان کمک کند.
۴. شفافیت و کارایی در سیستم‌های مالی
فناوری بلاکچین به دلیل شفافیت و امنیت بالا، می‌تواند به کاهش فساد مالی و افزایش اعتماد عمومی به سیستم‌های مالی کمک کند. توکن‌سازی دارایی‌ها، مانند محصولات کشاورزی یا فلزات گران‌بها، امکان ردیابی دقیق‌تر و معاملات شفاف‌تر را فراهم می‌کند. این امر به‌ویژه در بورس کالا، که بستری برای معاملات کالاهای فیزیکی است، می‌تواند تأثیرات مثبتی داشته باشد.
۵. جذب سرمایه‌گذاران جدید
بازار رمزارزها در ایران با استقبال گسترده‌ای مواجه شده است. ورود این بازار به بورس می‌تواند سرمایه‌گذاران جدیدی را به بازار سرمایه جذب کند. صندوق‌های ETF مبتنی بر رمزارز به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهند بدون نیاز به دانش فنی پیچیده یا مواجهه با ریسک‌های امنیتی، در این بازار سرمایه‌گذاری کنند. این موضوع می‌تواند به افزایش نقدینگی در بازار سرمایه منجر شود.
۶. تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری
رمزارزها به‌عنوان یک کلاس دارایی جدید، می‌توانند به تنوع‌بخشی به سبد سرمایه‌گذاری کمک کنند. این موضوع به‌ویژه در شرایط تورمی ایران، که ارزش پول ملی به طور مداوم کاهش می‌یابد، اهمیت دارد. رمزارزهای معتبر مانند بیت‌کوین و اتریوم می‌توانند به‌عنوان ابزاری برای حفظ ارزش دارایی‌ها در برابر تورم عمل کنند.
چالش‌ها
با وجود فرصت‌های متعدد، ورود رمزارزها به بورس ایران با چالش‌های قابل توجهی مواجه است که بدون برنامه‌ریزی دقیق می‌تواند به موانع جدی تبدیل شود. در ادامه به مهم‌ترین این چالش‌ها اشاره می‌کنیم:
۱. فقدان چارچوب‌های قانونی شفاف
یکی از بزرگ‌ترین موانع توسعه رمزارزها در ایران، نبود قوانین جامع و یکپارچه است. اگرچه آئین‌نامه‌هایی برای فعالیت صرافی‌های دیجیتال در سال‌های اخیر تصویب شده، اما همچنان ابهامات زیادی در زمینه مالکیت، حل‌وفصل دعاوی و مجازات جرایم مرتبط با رمزارزها وجود دارد. این موضوع می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را کاهش دهد و زمینه را برای فعالیت‌های غیرقانونی فراهم کند.
۲. مشکلات زیرساختی
توسعه صنعت رمزارزها نیازمند زیرساخت‌های پیشرفته‌ای مانند اینترنت پرسرعت، مراکز داده قدرتمند و تجهیزات مدرن است. ایران در حال حاضر با محدودیت‌هایی در این زمینه مواجه است که می‌تواند اجرای طرح‌های مرتبط با رمزارزها را دشوار کند. برای مثال، قطعی‌های مکرر اینترنت یا سرعت پایین آن می‌تواند معاملات رمزارزها را مختل کند.
۳. مصرف بالای انرژی
استخراج رمزارزها نیازمند مصرف انرژی بالایی است که در شرایط کمبود انرژی در ایران، به چالشی جدی تبدیل شده است. این موضوع می‌تواند فشار بیشتری بر شبکه برق کشور وارد کند و انتقادات زیست‌محیطی را افزایش دهد. هرچند استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند راه‌حلی برای این مشکل باشد، اما این رویکرد نیازمند سرمایه‌گذاری‌های کلان است.
۴. خطرات امنیتی
ماهیت غیرمتمرکز رمزارزها آن‌ها را در معرض خطرات امنیتی مانند هک، کلاهبرداری و پولشویی قرار می‌دهد. نبود زیرساخت‌های امنیتی مناسب و آگاهی پایین کاربران می‌تواند این خطرات را تشدید کند. ورود بورس به این حوزه نیازمند ایجاد سیستم‌های امنیتی قوی و نظارت دقیق است.
۵. نوسانات شدید قیمتی
بازار رمزارزها به دلیل ماهیت نوظهور خود، با نوسانات شدید قیمتی مواجه است. این موضوع می‌تواند برای سرمایه‌گذاران، به‌ویژه افرادی که تجربه کافی در این بازار ندارند، خطرناک باشد. بورس ایران باید ابزارهایی برای مدیریت ریسک، مانند قراردادهای مشتقه یا صندوق‌های متنوع، ارائه دهد تا این نوسانات را کاهش دهد.
۶. هماهنگی بین نهادهای نظارتی
اجرای طرح‌های مرتبط با رمزارزها نیازمند هماهنگی بین نهادهای مختلف مانند سازمان بورس، بانک مرکزی، وزارت اقتصاد و وزارت صمت است. اختلاف‌نظر یا تأخیر در صدور مجوزها می‌تواند پیشرفت این طرح‌ها را مختل کند. برای مثال، بانک مرکزی تاکنون رویکرد محتاطانه‌ای در قبال رمزارزها داشته و این موضوع می‌تواند چالش‌هایی برای بورس ایجاد کند.
۷. مهاجرت منابع انسانی
صنعت رمزارزها در ایران با مشکل مهاجرت نخبگان مواجه است. بسیاری از توسعه‌دهندگان جوان به دلیل نبود چشم‌انداز روشن و محدودیت‌های موجود، به کشورهای دیگر مانند امارات و ترکیه مهاجرت می‌کنند. این موضوع می‌تواند به کمبود نیروی متخصص در این حوزه منجر شود و توسعه فناوری بلاکچین در ایران را با مشکل مواجه کند.
راهکارهای پیشنهادی
برای بهره‌برداری از فرصت‌های رمزارزها و غلبه بر چالش‌های موجود، راهکارهای زیر پیشنهاد می‌شود:
۱. تدوین قوانین شفاف و پایدار
دولت باید چارچوب‌های قانونی جامعی برای فعالیت‌های مرتبط با رمزارزها تدوین کند. این قوانین باید شامل مواردی مانند مالکیت رمزارزها، نحوه حل‌وفصل دعاوی، و مجازات جرایم مرتبط باشد. همچنین، همکاری با نهادهای بین‌المللی می‌تواند به بهبود این چارچوب‌ها کمک کند.
۲. سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها
توسعه زیرساخت‌های فنی مانند اینترنت پرسرعت، مراکز داده پیشرفته و تجهیزات مدرن برای موفقیت در این حوزه ضروری است. دولت و بخش خصوصی باید در این زمینه سرمایه‌گذاری کنند تا بستر مناسبی برای معاملات رمزارزها فراهم شود.
۳. استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر
برای کاهش تأثیرات منفی استخراج رمزارزها بر شبکه برق، استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر مانند خورشیدی و بادی توصیه می‌شود. این رویکرد می‌تواند هم از نظر زیست‌محیطی و هم از نظر اقتصادی به نفع کشور باشد.
۴. آموزش و آگاهی‌بخشی
افزایش آگاهی عمومی در مورد مزایا و خطرات رمزارزها می‌تواند به کاهش کلاهبرداری‌ها و افزایش اعتماد عمومی کمک کند. برگزاری دوره‌های آموزشی، کارگاه‌ها و رویدادهای تخصصی مانند مناظره‌های مرتبط با رمزارزها می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.
۵. تقویت امنیت سایبری
ایجاد سیستم‌های امنیتی قوی برای صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی ضروری است. همچنین، آموزش کاربران در مورد استفاده از کیف پول‌های امن و مدیریت کلیدهای خصوصی می‌تواند خطرات امنیتی را کاهش دهد.
۶. توسعه ابزارهای مدیریت ریسک
بورس ایران باید ابزارهایی مانند قراردادهای مشتقه، صندوق‌های متنوع و مکانیزم‌های کپی‌ترید حلال را توسعه دهد تا ریسک‌های ناشی از نوسانات قیمتی کاهش یابد. این ابزارها می‌توانند به جذب سرمایه‌گذاران محتاط‌تر کمک کنند.
۷. حمایت از استعدادهای داخلی
برای جلوگیری از مهاجرت نخبگان، دولت باید با ایجاد چشم‌انداز روشن و حمایت از استارتاپ‌های بلاکچین، توسعه‌دهندگان جوان را تشویق به ماندن در کشور کند. ایجاد پارک‌های فناوری و ارائه مشوق‌های مالی می‌تواند در این زمینه مؤثر باشد.
نتیجه‌گیری
ورود رمزارزها به بازار بورس ایران گامی جسورانه در جهت پذیرش فناوری‌های نوین و تحول در اقتصاد دیجیتال کشور است. این اقدام فرصت‌های بی‌نظیری مانند دور زدن تحریم‌ها، ایجاد اشتغال، تقویت پول ملی و جذب سرمایه‌گذاران جدید را فراهم می‌کند. با این حال، چالش‌هایی مانند فقدان قوانین شفاف، مشکلات زیرساختی، مصرف انرژی و خطرات امنیتی نیازمند توجه جدی و برنامه‌ریزی دقیق هستند. با تدوین قوانین مناسب، سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها و افزایش آگاهی عمومی، ایران می‌تواند جایگاه ویژه‌ای در اقتصاد دیجیتال جهانی به دست آورد. بورس ایران، به‌عنوان یکی از پیش‌قدمان این تحول، می‌تواند با استفاده از تجربیات جهانی و هماهنگی با نهادهای داخلی، آینده‌ای روشن برای بازار رمزارزها در کشور رقم بزند.
برای سرمایه‌گذاران و فعالان این حوزه، پیشنهاد می‌شود با مطالعه دقیق و انتخاب پلتفرم‌های معتبر، به‌صورت هوشمندانه در این بازار فعالیت کنند. آینده رمزارزها در ایران، با وجود چالش‌های موجود، نویدبخش است و می‌تواند به یکی از ستون‌های اقتصاد دیجیتال کشور تبدیل شود.
پرسش و پاسخ: ورود رمزارزها به بازار بورس ایران
۱. ورود رمزارزها به بورس ایران به چه معناست؟
ورود رمزارزها به بورس ایران به معنای رسمی شدن فعالیت‌های مرتبط با رمزارزها در بازار سرمایه کشور است. این شامل راه‌اندازی صندوق‌های قابل معامله (ETF) مبتنی بر رمزارزها، توکن‌سازی دارایی‌های فیزیکی مانند طلا و زعفران، و ایجاد بستری برای عرضه اولیه پروژه‌های مبتنی بر بلاکچین در بازار نوآفرین فرابورس است. این اقدام به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد بدون نیاز به خرید مستقیم رمزارزها، در این بازار سرمایه‌گذاری کنند و از مزایای فناوری بلاکچین بهره‌مند شوند.
۲. چه فرصت‌هایی با ورود رمزارزها به بورس ایجاد می‌شود؟
ورود رمزارزها به بورس فرصت‌های متعددی ایجاد می‌کند، از جمله:
- تقویت پول ملی: سرمایه‌گذاری در رمزارزها از طریق بورس به جای تبدیل دارایی‌ها به ارزهای خارجی، می‌تواند نقش ریال را تقویت کند.
- دور زدن تحریم‌ها: رمزارزها به دلیل ماهیت غیرمتمرکز، می‌توانند تجارت بین‌المللی را بدون وابستگی به سیستم‌های بانکی سنتی تسهیل کنند.
- ایجاد اشتغال: توسعه فناوری بلاکچین فرصت‌های شغلی جدیدی در زمینه‌هایی مانند برنامه‌نویسی و تحلیل بازار ایجاد می‌کند.
- شفافیت مالی: فناوری بلاکچین با ارائه شفافیت و امنیت بالا، می‌تواند به کاهش فساد مالی کمک کند.
- جذب سرمایه‌گذاران جدید: صندوق‌های ETF مبتنی بر رمزارزها می‌توانند سرمایه‌گذاران محتاط‌تر را به بازار جذب کنند.
۳. چه چالش‌هایی در این مسیر وجود دارد؟
ورود رمزارزها به بورس با چالش‌هایی همراه است، از جمله:
- فقدان قوانین شفاف: نبود چارچوب‌های قانونی جامع می‌تواند اعتماد سرمایه‌گذاران را کاهش دهد.
- مشکلات زیرساختی: کمبود اینترنت پرسرعت و مراکز داده پیشرفته می‌تواند معاملات را مختل کند.
- مصرف انرژی: استخراج رمزارزها نیازمند انرژی زیادی است که می‌تواند فشار بر شبکه برق کشور وارد کند.
- خطرات امنیتی: هک، کلاهبرداری و پولشویی از جمله خطرات این حوزه هستند.
- نوسانات قیمتی: بازار رمزارزها با نوسانات شدید قیمتی مواجه است که می‌تواند برای سرمایه‌گذاران خطرناک باشد.
۴. صندوق‌های قابل معامله (ETF) مبتنی بر رمزارز چیستند؟
صندوق‌های قابل معامله (ETF) مبتنی بر رمزارز، ابزارهای مالی هستند که امکان سرمایه‌گذاری در رمزارزها را بدون نیاز به خرید مستقیم آن‌ها فراهم می‌کنند. این صندوق‌ها معمولاً سبدی از رمزارزهای معتبر مانند بیت‌کوین و اتریوم را شامل می‌شوند و سهام آن‌ها در بورس معامله می‌شود. این روش به سرمایه‌گذاران امکان می‌دهد با ریسک کمتر و بدون نیاز به دانش فنی پیچیده، در بازار رمزارزها مشارکت کنند.
۵. توکن‌سازی دارایی‌ها به چه معناست؟
توکن‌سازی دارایی‌ها فرآیندی است که در آن دارایی‌های فیزیکی مانند طلا، زعفران یا املاک به صورت توکن‌های دیجیتال روی بلاکچین ثبت می‌شوند. این توکن‌ها نماینده مالکیت دارایی هستند و می‌توانند در بازارهای دیجیتال معامله شوند. این روش امکان معاملات شفاف‌تر، سریع‌تر و کم‌هزینه‌تر را فراهم می‌کند و به ویژه در بورس کالا می‌تواند کاربردهای گسترده‌ای داشته باشد.
۶. آیا رمزارزها می‌توانند به دور زدن تحریم‌ها کمک کنند؟
بله، رمزارزها به دلیل ماهیت غیرمتمرکز خود می‌توانند به تسهیل تجارت بین‌المللی بدون وابستگی به سیستم‌های بانکی سنتی کمک کنند. این ویژگی به‌ویژه برای کشوری مانند ایران که با تحریم‌های بین‌المللی مواجه است، می‌تواند فرصتی برای انجام معاملات تجاری و نقل‌وانتقال مالی فراهم کند. با این حال، این موضوع نیازمند زیرساخت‌های مناسب و هماهنگی با قوانین بین‌المللی است.
۷. چه اقداماتی برای کاهش خطرات امنیتی رمزارزها پیشنهاد می‌شود؟
برای کاهش خطرات امنیتی، اقدامات زیر توصیه می‌شود:
- تقویت زیرساخت‌های امنیتی: صرافی‌ها و پلتفرم‌های معاملاتی باید از سیستم‌های امنیتی پیشرفته استفاده کنند.
- آموزش کاربران: افزایش آگاهی عمومی در مورد استفاده از کیف پول‌های امن و مدیریت کلیدهای خصوصی ضروری است.
- نظارت دقیق: نهادهای نظارتی باید بر فعالیت صرافی‌های دیجیتال نظارت داشته باشند تا از کلاهبرداری و پولشویی جلوگیری شود.
۸. نقش فناوری بلاکچین در این تحول چیست؟
فناوری بلاکچین، که زیربنای رمزارزها است، امکان ثبت تراکنش‌ها به صورت شفاف، امن و غیرمتمرکز را فراهم می‌کند. در بورس ایران، این فناوری می‌تواند به افزایش شفافیت در معاملات، کاهش هزینه‌ها و بهبود ردیابی دارایی‌ها کمک کند. برای مثال، توکن‌سازی محصولات کشاورزی مانند زعفران می‌تواند زنجیره تأمین را شفاف‌تر کرده و اعتماد سرمایه‌گذاران را افزایش دهد.
۹. آیا ورود رمزارزها به بورس برای سرمایه‌گذاران عادی مناسب است؟
بله، اما با احتیاط. صندوق‌های ETF مبتنی بر رمزارزها به سرمایه‌گذاران عادی امکان می‌دهند بدون نیاز به دانش فنی پیچیده یا مواجهه با ریسک‌های امنیتی، در این بازار سرمایه‌گذاری کنند. با این حال، به دلیل نوسانات بالای بازار رمزارزها، سرمایه‌گذاران باید با مدیریت ریسک مناسب و تحقیق کافی وارد این حوزه شوند.
۱۰. دولت ایران چه اقداماتی برای تنظیم این بازار انجام داده است؟
دولت ایران در سال‌های اخیر اقداماتی مانند تدوین آئین‌نامه برای فعالیت صرافی‌های دیجیتال و هماهنگی با نهادهایی مانند بانک مرکزی و وزارت اقتصاد را آغاز کرده است. همچنین، طرح‌هایی برای انتشار رمزارز دیجیتال بانک مرکزی (CBDC) در دست بررسی است. با این حال، همچنان نیاز به قوانین جامع‌تر و هماهنگی بین نهادهای مختلف وجود دارد.
۱۱. آیا استخراج رمزارزها در ایران ممنوع است؟
استخراج رمزارزها در ایران قانونی است، اما به دلیل مصرف بالای انرژی، با محدودیت‌هایی مواجه است. دولت مقرراتی برای تنظیم این فعالیت وضع کرده و استخراج‌کنندگان باید مجوزهای لازم را دریافت کنند. استفاده از انرژی‌های تجدیدپذیر می‌تواند به کاهش مشکلات این حوزه کمک کند.
۱۲. آینده رمزارزها در بازار سرمایه ایران چیست؟
با توجه به استقبال گسترده از رمزارزها در ایران و پتانسیل بالای این بازار، آینده آن در صورت رفع چالش‌های موجود، بسیار روشن است. ورود بورس به این حوزه می‌تواند به جذب سرمایه‌گذاری خارجی، افزایش شفافیت و توسعه اقتصاد دیجیتال منجر شود. با این حال، موفقیت این تحول به تدوین قوانین شفاف، توسعه زیرساخت‌ها و هماهنگی نهادهای نظارتی بستگی دارد.
